Zapewnienie odpowiednich warunków nauki dla dzieci jest jednym z najważniejszych elementów opieki nad dzieckiem. Często pomijamy zasady BHP naszego dziecka przy komputerze. Jakie wymagania należy spełnić, aby środowisko nauki i pracy z tym urządzeniem odpowiadało standardom?

1. Ergonomia stanowiska nauki i pracy

Stanowisko nauki i pracy z komputerem:

– odległość między dzieckiem, a monitorem powinna wynosić od 40 do min.75 cm,

– na każdego dziecko korzystające z komputera powinny przypadać 2 m² wolnej przestrzeni podłogi oraz 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia,

– znaki na ekranie komputera powinny być czytelne i wyraźne, obraz stabilny,

– oświetlenie oraz dopływ światła dziennego powinno być dostosowane w taki sposób, aby nie odbijać się od jasnych płaszczyzn, czy ekranu monitora. Monitor powinien znajdować się tyłem do źródła światła.

– sąsiadujące monitory (jeśli taki jest) powinny znajdować się w odległości 60 cm od siebie,

– odległość między dzieckiem, a tyłem innego sąsiedniego monitora powinna wynosić 80 cm,

Wymiary stołu:

– wysokość stołu powinna pozwolić na swobodną pozycję dziecka z zachowaniem kąta prostego między ramieniem i przedramieniem. Najlepszym rozwiązaniem jest wysuwana klawiatura poniżej blatu, na którym stoi monitor.

– wysokość stołu powinna pozwalać na zachowanie odpowiedniego kąta obserwacji ekranu monitora w zakresie 20–50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu do linii poprowadzonej od oczu dziecka do środka ekranu), a górna krawędź ekranu monitora nie może znajdować się powyżej oczu,

– stół powinien mieć wymiary pozwalające na swobodne korzystanie ze wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie oraz na dostęp do niezbędnych narzędzi pracy,

– klawiatura komputera powinna być ustawiona minimum 10 cm od brzegu stołu oraz powinna stanowić osobny element wyposażenia stanowiska pracy,

– przestrzeń pod stołem powinna być swobodna, tak aby kolana nie dotykały blatu.

Fotel:

– powinien mieć zachowaną dostateczną stabilność przez wyposażenie w podstawę co najmniej 5-podporową z kółkami jezdnymi,

– wymiary oparcia i siedzenia powinny zapewniać wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,

– możliwość regulacji wysokości siedzenia w zakresie 40–50 cm, licząc od podłogi,

– możliwość regulacji wysokości oparcia oraz pochylenia oparcia,

– siedzenie i oparcie powinny być wyprofilowane odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego nóg,

– możliwość obrotu o 360°,

– powinien posiadać podłokietniki.

Należy unikać długiej nauki i pracy przy komputerze w tej samej pozycji, nawet najbardziej wygodnej i optymalnej. Najkorzystniejsza jest sylwetka z zachowaniem kątów lekko rozwartych (90° – 110°) w stawach łokciowych, biodrowych i kolanowych.

Plecy

Najlepiej lekko odchylone do tyłu, wsparte na oparciu fotela (mechanizm synchroniczny).

Kąt odchylenia będzie zależał od rodzaju wykonywanych przy komputerze czynności.

W większości przypadków najwygodniejszy jest kąt odchylenia ok. 15°.

Przy kącie 30° lub większym wskazane jest używanie specjalnych ruchomych półek pod klawiaturę oraz myszy z możliwością ustawienia ujemnego kąta (wymaga to umiejętności pisania bezwzrokowego).

Kąt odchylenia oparcia 0° może być wygodny przy pisaniu ręcznym na płaskiej powierzchni biurka.

Ponieważ nie jest on zalecany do dłuższej pracy ze względu na zwiększone obciążenie kręgosłupa, dobrze jest użyć podstawek na dokumenty z pochyłym blatem. Umożliwi to przyjęcie wygodniejszej pozycji odchylonej.

Należy też zadbać o właściwe podparcie odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Fotel powinien umożliwiać wystarczającą regulację, ale to użytkownik musi pamiętać o jej wykorzystaniu tak, aby oparcie znajdowało się dokładnie na wysokości odcinka lędźwiowego.

Głowa

Najlepiej wyprostowana, ewentualnie z lekkim pochyleniem do przodu pod kątem ok. 5°.

Dzieci nieumiejące pisać bezwzrokowo są zmuszone pochylać głowę, aby móc obserwować klawiaturę. Wpływa to niekorzystnie na obciążenie kręgosłupa szyjnego. Obciążenie to jest mniejsze, jeżeli jednocześnie nasze plecy są pochylone do tyłu o 15° .

Niezdrowe jest również odchylanie głowy do tyłu, np. z powodu za wysoko ustawionego monitora (powyżej linii wzroku). Jeszcze gorsze jest nachylanie się w kierunku monitora z powodu za małej, nieczytelnej czcionki.

W płaszczyźnie poziomej naturalna pozycja głowy jest na wprost. Każde, nawet niewielkie odchylenie głowy na boki odczuwa się jako dyskomfort, jeżeli trwa przez dłuższy czas.

Uda i stopy

Uda powinny być równoległe do podłogi. Siedzisko fotela powinno być ustawione na takiej wysokości, aby jego krawędź przy kolanach nie uciskała ud, a stopy swobodnie wspierały podudzia. Kąt pomiędzy podudziami i udami, a także podudziami i stopami powinien wynosić co najmniej 90° (najlepiej, jeżeli jest lekko rozwarty). Ułatwia to m.in. przepływ krwi w naczyniach kończyn dolnych.

Przy dynamicznym siedzeniu i opieraniu się pleców pod kątem 20° – 30° siedzisko przy kolanach powinno pochylać się lekko ku dołowi, umożliwiając nogom zajęcie bardziej komfortowej pozycji. Niestety większość tanich foteli podnosi krawędź siedziska lekko do góry, co powoduje większy nacisk na podudzie i odczuwalny dyskomfort. Rozwiązaniem będzie wtedy zastosowanie podnóżka. Nawet przy wygodnym fotelu podnóżek daje nam większe możliwości dynamicznego siedzenia.

Przedramiona i dłonie

Przedramiona i dłonie w zasadzie powinny być równoległe do blatu biurka.

Blat powinien być ustawiony na wysokości nieco poniżej łokci (ok. 2-3 cm, aby skompensować grubość klawiatury).

Ważne jest, aby podczas pracy z klawiaturą czy myszą dłonie znajdowały się na linii będącej przedłużeniem przedramienia.

2. Przerwy

Należy zadbać o to, żeby dziecko przed komputerem miało możliwość zmiany rodzaju wykonywanej pracy co 30 minut, tak aby mogło zmienić pozycję ciała, rozprostować plecy. Po 30 minutach pracy należy się 30 minut przerwy od komputera. Maksymalnie dziecko może pracować z komputerem 2 godziny dziennie.

3. Okulary korygujące

Jeśli dziecko ma problemy ze wzrokiem należy po konsultacji z lekarzem okulistą tak dobrać okulary aby chroniły wzrok dziecka przy komputerze.

4. Opieka zdrowotna

Rodzic - Opiekun dziecka jest odpowiedzialny za:

1. organizacji stanowiska do nauki i pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań BHP,
   
   
2. stanu elementów wyposażenia stanowiska do nauki i pracy, zapewniającego bezpieczeństwo, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,
   
   
3. obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego,
   
   
4. obciążenia czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem.

Opracował: Roman Kozyra